Het is ondertussen ongeveer 30 jaar geleden, maar ik herinner het me nog goed. Als ik van school terug naar huis fietste, zo’n 20 kilometer, dan kwam ik op het laatste stuk langs een groepje waar ik liever niet langs reed. Omrijden was geen optie. Ik wist geen andere route, voor zover ik weet bestond die ook niet.
Het was een groepje jongeren en één van hen was ooit een van mijn beste vriendinnen geweest. Nu niet meer. Ik begreep haar niet meer. Vond haar vreemd zelfs. Dat maakte de situatie des te lastiger. Ik wilde haar wel groeten maar ik wilde liefst ook zo hard mogelijk voorbij rijden. Alsof ik er bang voor was dat ze me zou overhalen hetzelfde te worden als zij.
Niet lang daarvoor nog zaten we op dezelfde school. In de klas zat ze vaak met een jongen te spelen met vuur. Bizar vond ik dat, dat ze dat wilde. Maar ook dat dat zomaar kon. Die jongen zat haar dan te verbranden. En daar lachte ze om. Geschokt was ik. En op de weg terug naar huis moest ik langs haar. Langs dat meisje dat ooit mijn vriendin was, maar die me nu een soort ongrijpbare angst inboezemde.
Hoe vreemd ik het toen ook vond, zelfmutulatie of automutulatie komt best veel voor. Vooral in de leeftijd tussen 15 en 20 jaar. Het kan allerlei verschillende vormen aannemen, van het snijden in het lichaam, het tegen de muur bonken met het hoofd of het veroorzaken van brandwonden. Het is een manier om iets anders te voelen dan de sterke negatieve emoties die op dat moment de boventoon voeren in het leven zoals woede, verdriet, angst en eenzaamheid. Het verdooft als het ware de pijn die er op emotioneel vlak is, leidt er de aandacht vanaf en geeft daardoor tijdelijk verlichting.
Het gevaar is dat het een gewoonte kan worden om op die manier de emotionele pijn die er is te verbloemen. Op de lange duur werkt dat natuurlijk niet en is het alleen een extra probleem. Hoe lastig ook, het is van belang om juist die emotionele pijn onder ogen te zien, je er bewust van te worden en ermee om te leren gaan.
Dat zelfmutulatie het meest voorkomt bij pubers is niet zo gek. Het is een lastig tijd, waarin kinderen de overgang moeten maken van het kind zijn naar de volwassenheid toe. Waarbij ze zichzelf willen ontdekken en het leven willen leren leven op de manier die bij hen past, maar vaak ook veel geconfronteerd worden met de normen en waarden van hun ouders die soms heel verschillend zijn van wat ze zelf denken en voelen. Een tijd ook waarin het lichaam verandert en sterke emoties zoals verliefdheid en afwijzing een grote rol kunnen spelen. Een periode dus vol heftige emoties. Juist door goed met deze emoties om te leren gaan is niet alleen de automutulatie te overwinnen, het kan ook de stap naar volwaardig volwassen worden zijn.
Zelfverminking komt waarschijnlijk vaker dan gemiddeld voor bij (hoog)sensitieve jongeren die nog niet hebben leren omgaan met hun sensitiviteit en de extra sterke emoties die hun sensitiviteit met zich mee kan brengen. Naast het zoeken van professionele hulp die bij deze specifieke problematiek kan helpen, kan het zinvol zijn om te leren omgaan met de gevoeligheid die het mede veroorzaakt.
