Mediteren wint aan populariteit en overal kun je er lessen in volgen. Op allerlei verschillen plekken, op verschillende manieren en in allerlei vormen van meditatie. Maar het is niet alleen de meditatiestijl die maakt dat je oefening een bepaald effect heeft. Ook het moment van de dag waarop je mediteert kan verschil maken voor het voordeel dat je eruit haalt. Maar wanneer kun je het best mediteren? laten we eens wat verschillende opties bekijken, dan kun je voor jezelf bepalen wat voor jou de beste tijd is.
Aan het begin van de dag mediteren
het kan heel fijn zijn om je dag te beginnen met een meditatie. Je gaat dan helemaal de ontspanning in en neemt die daardoor mee de dag in. Dat zorgt ervoor dat de vecht-vlucht respons van je zenuwstelsel minder snel geactiveerd wordt dan anders. Gebeurt er iets waar je normaal gesproken stress door ervaart? Dan kun je na wat oefening merken dat dat minder wordt. Daarnaast helpt het je om de hele dag door bewust te zijn en blijven van wat er in je gebeurt. Dat is belangrijk, want een oefening doen is één ding, maar de technieken meenemen je dag in zorgt ervoor dat je er écht de vruchten van kunt plukken.
Aan het eind van de dag mediteren
Daarnaast is een meditatie oefening een goede afsluiter van de dag. Omdat je stil zit en je ogen dicht hebt, komen er bijna geen nieuwe prikkels binnen. Alle prikkels die je die dag wel hebt opgenomen, maar nog niet hebt verwerkt, krijgen zo de kans om nog even voorbij te komen. Op deze manier kun je ze in alle rust verwerken, gewoon door ze waar te nemen. Wanneer alle prikkels verwerkt zijn zul je merken dat je je meer ontspannen voelt. Je slaapt dan beter en je wordt uitgeruster wakker.
Hoe vaak moet je mediteren?
Je zult merken dat je “aandachtsspier” zoals ze die weleens noemen steeds beter gaat werken naarmate je de oefening vaker doet. Dat betekent dat je je steeds gemakkelijker bewust bent van wat je denkt en voelt, ook gedurende de dag, op momenten dat je de oefening niet doet.
Eigenlijk geldt dus hoe vaker of langer je mediteert, hoe groter het effect is. Het is niet voor niets zo dat de Oosterse tradities kloosters hebben waarin de monniken hele dagen mediteren of meditatief bezig zijn.
In onze maatschappij is het voor bijna niemand haalbaar om zoveel en zo vaak te mediteren. Wil je optimaal effect hebben met een niet al te grote inspanning, dan is twee maal per dag mediteren voor ongeveer 20 minuten een goed uitgangspunt.
Wanneer je een gevoelig zenuwstelsel hebt en bijvoorbeeld hsp op autistisch bent, dan kun je er baat bij hebben om iets langer te mediteren, omdat bij jou de zintuigindrukken van de dag een diepere indruk achterlaten en meer verwerkingstijd nodig hebben. Probeer gerust uit of iets langer, of juist korter, fijner is voor je.
Het meest heb je aan de oefening als je er een way of life van maakt en deze techniek met je mee de dag in neemt. Als je mediteert op je ademhaling, zoals bij mindfulness, dan kun je dat doen door gedurende de dag regelmatig je aandacht even te richten op je ademhaling en op het rijzen en dalen van de buik. Omdat dat is hoe je de oefening begint, pakt je brein het op een gegeven moment als vanzelf op als het startpunt van aandachtig bezig zijn met wat je ook doet. Zo wordt je je bewust van wat er in je omgaat, op elk moment van de dag. Een kort moment van aandacht op je ademhaling kan dan al werken als een kleine pauze.
Wat is de beste tijd om te mediteren?
Volgens Oosterse tradities is de energie het sterks wanneer de zon opkomt en wanneer ze onder gaat. Dat zouden daarom energetisch gezien de beste tijden zijn om te mediteren. Probeer het eens uit en kijk of je verschil merkt met andere momenten van de dag.
Is mediteren goed voor iedereen?
Helaas, ook al hebben heel veel mensen er baat bij, mediteren is niet geschikt voor iedereen. Als mediteren zorgt voor meer onrust in plaats van rust en controle, let dan goed op wat er verder gebeurt. Als die onrust van korte duur is, dan kan dat bij het leerproces horen.
Omdat je tijdens het mediteren stil zit en niets doet en geen nieuwe informatie opdoet, krijgt je brein de kans om onverwerkte dingen te verwerken. Dat kan ervoor zorgen dat je in eerste instantie juist meer onrust gaat ervaren. Maar die onrust moet wel binnen de perken blijven. Je moet voelen dat je na je meditatie in elk geval niet meer uit balans bent dan je voor je meditatie was.
Als je net begint met mediteren, let dan hierop
Wanneer je net begint met mediteren, is het goed om op te letten wat er gebeurt. Lukt het je niet om je aandacht te richten op datgene waarop je mediteert (je ademhaling, een mantra, de vlam van een kaars of wat dan ook), dan kan het zijn dat de oefening je balans juist verstoort. Tussendoor afgeleid raken is volkomen normaal. Maar gaan zitten met het doel te mediteren en merken dat het helemaal niet lukt, kan een teken zijn dat je zenuwstelsel zo overbelast is dat het de oefening niet aankan.
Als mediteren niet passend is voor jou op dit moment, kun je dat aan verschillende dingen merken.
- Je gedachten kunnen op hol slaan, zo erg dat niets anders je meer opvalt en je innerlijke chaos ervaart;
- Je kunt het contact met jezelf kwijtraken en in een dissociatieve staat terecht komen. Dat kan prettig lijken, omdat je ademhaling kalmeert en je niet zo verbonden bent met wat er zich in je leven afspeelt, maar het lukt je in dit geval niet om je te concentreren en op de langer termijn zorgt dit voor een verstoring van je zenuwstelsel);
- Er kunnen heftige emoties opkomen, waarbij het niet lukt om ze te observeren, maar je je erin verliest;
- Je kunt een lichamelijke onrust ervaren die zo erg is dat je het niet de baas kunt.
Al deze dingen kunnen onderdeel zijn van het meditatieproces. Maar als ze overheersend zijn en allesbepalend, dan ben je niet aan het mediteren, maar aan het overleven. Je lichaam heeft dan de stress staat van je zenuwstelsel geactiveerd. Als dat gebeurt gaat je meditatie je niet de voordelen brengen die je wilt. Sterker nog: er is een kans dat je je er juist slechter door gaat voelen.
Wel of niet mediteren?
Als mediteren een oefening is die bij je past, dan merk je dat al vrij snel. De meeste mensen voelen zich na een eerste sessie al iets rustiger. Soms duurt het een paar weken van dagelijks oefenen.
Maar als mediteren ervoor zorgt dat je klachten toenemen, dat je juist meer stress en onrust gaat ervaren, dan past het op dit moment niet bij je.
Wat je wel kunt doen, is eerst leren hoe je je zenuwstelsel kunt kalmeren. Want alle negatieve effecten die hierboven genoemd werden, zijn een teken van een overbelast zenuwstelsel of van een zenuwstelsel dat uit balans is geraakt. Dat zorgt ervoor dat je lichaam snel in een stress-reactie schiet. Ook als het niet nodig is. En dat kan op de lange duur vergaande gevolgen hebben voor je gezondheid en voor hoe je functioneert. Met de juiste kennis en passende oefeningen kun je dat veranderen, zodat je meer ontspannen, stressbestendiger en weerbaarder wordt.
Hoe je dat doet kun je leren in het Online Programma Stralend Sensitief.
Wil je liever eerst weten of je zenuwstelsel uit balans is? Doe dan de hsp-type test. Die geeft je inzicht in je stressgevoeligheid, in hoe jij op stressvolle situaties reageert en in je sterke en zwakke kanten.
