Wanneer iemand die je dierbaar is overlijdt, dan heeft dat een enorme impact op je leven. Wanneer je bovendien het gevoel hebt dat die dierbare te jong was om te sterven, kan het gebeuren dat je heel sterke emoties ervaart. Emoties horen op zich bij een rouwverwerking, maar in zo’n geval ervaar je ze nog veel sterker dan bij het afscheid van iemand waarvan je het idee hebt dat die “klaar is met het leven”.
Hieronder vind je een aantal tips voor rouwverwerking die je kunnen helpen om beter om te kunnen gaan met het verlies dat je ervaart
De fasen van het rouwproces
Bij een rouwproces wordt er vaak gesproken over een aantal fasen die je door maakt. Maar deze fasen volgen elkaar niet altijd in een bepaalde volgorde op. Het is daarom beter om niet zozeer te spreken van fasen, maar van taken. De Amerikaanse psychiater W. Worden ontdekte dat de fasen zoals die vaak genoemd worden te koppelen zijn aan taken. Om het rouwproces succesvol te doorlopen moet je al deze taken doorlopen en dat zijn er in totaal vier:
– het aanvaarden van het verlies
– het voelen van de pijn die je ervaart als gevolg van het verlies
– het aanpassen van je leven en je situatie omdat de overleden dierbare er nu geen deel
meer van uitmaakt
– de overledene emotioneel een plek geven en verder leven zonder hem of haar
Het aanvaarden van het verlies
Verstandelijk is vaak wel duidelijk dat iemand overleden is, maar gevoelsmatig kan dat een heel ander verhaal zijn. Opmerkingen als “Ik kan het nog steeds niet geloven” of “Het dringt niet tot me door dat ik haar nooit meer zal zien” laten zien dat het verlies gevoelsmatig nog geen plaats heeft gekregen. Meestal komt dit besef vanzelf, maar daar gaat wel de nodig tijd overheen. Afscheid nemen op een manier die bij je past kan je helpen om deze stap te kunnen zetten.
Het voelen van de pijn die je ervaart als gevolg van het verlies
Zo’n groot verlies gaat meestal gepaard met emotionele pijn. Die kun je voelen als verdriet, boosheid of schuldgevoel. Daarnaast kan er ook angst opkomen, omdat het voelt alsof het leven zelf onbetrouwbaar is. Om hier goed doorheen te komen is het belangrijk om al die gevoelens de ruimte te geven.
Welke gevoelens opkomen en in welke mate is voor iedereen en voor elke situatie verschillend. Vergelijken is dan ook zinloos.
Veel mensen gaan bewust of onbewust hun verdriet uit de weg. Ze zoeken afleiding om maar niet te hoeven voelen wat er is. Maar zolang je de emotie niet aan bent gegaan en hebt verwerkt, zul je hem op de achtergrond blijven voelen. Wat kan helpen is om de stilte op te zoeken, bijvoorbeeld in meditatie of met een ontspanningsoefening. Om datgene wat je voelt er even helemaal te laten zijn. Voor een afgebakende tijd, bijvoorbeeld 10 minuten, een kwartier of een halfuur, net wat voor jij goed werkt. Door de emoties echt te voelen kun je ze gemakkelijker verwerken en een plek geven. Door de tijd af te bakenen en iets te plannen voor na die tijd, zorg je ervoor dat je er niet in “weg zakt” of blijft hangen. Zo hou je het aangaan van de emoties draaglijk.
Het aanpassen van je leven en je situatie omdat de overleden dierbare er nu geen deel meer van uitmaakt
Afhankelijk van de rol die de overledene in je leven had, zullen er dingen in je leven veranderen. Die aanpassingen kunnen veel van je vragen en je keer op keer confronteren met het verlies.
De overledene emotioneel een plek geven en verder leven zonder de overledene
Het kan steun geven om bij de dingen die nu anders (moeten) gaan een klein ritueel in te bouwen. Met dat ritueel kun je de overledene eren. En de band die jullie met elkaar hadden. Zo kun je bijvoorbeeld dagelijks tijdens de maaltijd een kaarsje branden in plaats van dat je een extra bord op tafel zet zoals je gewend was. Of je kunt een sieraad dragen dat je als symbool voor de overledene gebruikt. Zo kun je op elk moment dat je er behoefte aan hebt even fysiek contact maken met dat sieraad.
Rouwverwerking is een intensief proces. Met vaak heftige emoties. Ook je gedachten kunnen met je op de loop gaan. Ongemerkt kan dat je veel stress geven. Door elke dag tenminste één keer een staat van diepe ontspanning op te zoeken worden je gedachten voor dat moment stil, verdwijnen je heftige emoties voor even en kun je tijdens zo’n oefening misschien zelfs even ervaren hoe het is om te voelen dat het goed is zoals het is. Dat neemt de pijn en het verdriet niet weg, maar het kan het wel een beetje draaglijker maken.
